5 สิ่งที่รถไฟฟ้า BTS ควรรีบปรับปรุง

ในฐานะที่ผมเป็นผู้โดยสารที่ใช้บริการรถไฟฟ้า BTS เป็นประจำ และค่อนข้างที่จะรำคาญกับหลายสิ่งหลายอย่างที่จะต้องเจอจากการใช้งาน BTS ในแต่ละครั้ง

ต่อไปนี้คือสิ่งที่ผมอยากให้ BTS มีการเปลี่ยนแปลงเสียที เพื่อที่จะเพิ่มความสะดวกสบายให้กับลูกค้า หลายเรื่องข้างล่างเป็นเพียงแค่เรื่องของการบริหารจัดการเพื่อแก้ไขปัญหาคอขวดและความเบียดเสียดกันของผู้โดยสารในสถานีครับ

1 - ตู้จำหน่ายตั๋วล้าสมัย ใช้งานยาก ไม่รับธนบัตร ควรเปลี่ยนได้แล้ว

ผมว่านี่เป็นหนึ่งในปัญหาที่เรื้อรังมาก ๆ ของระบบรถไฟฟ้า BTS ครับ คือระบบการซื้อตั๋วมันล้าสมัย และไม่ได้ตอบโจทย์ของปัญหาที่ผู้โดยสารเจอทุกวันนี้เลยครับ จะสังเกตได้เลยว่าช่วงเวลาพีค ๆ ตามสถานีที่คนใช้บริการเยอะอย่างสยาม จัตุจักร หรืออโศก ผู้โดยสารที่ไม่ได้ซื้อบัตร Rabbit จะต่อคิวเต็มทางเข้าสถานี ถึงขั้นที่ว่าคนมีบัตรยังหาทางเดินเข้าสถานีแทบไม่ได้ ส่วนหนึ่งก็มาจากระบบจำหน่ายตั๋วที่ล้าสมัยนี่ล่ะครับ

หน้าตาตู้จำหน่ายตั๋วปัจจุบัน ไม่รับแบงค์
แถมยังใช้งานยาก ชอบคายเหรียญ

ล้าสมัยอย่างไรเหรอ? ตู้จำหน่ายตั๋วของ BTS ทุกวันนี้ส่วนใหญ่แล้วเป็นตู้ตามภาพข้างล่างนี้เลยครับ คือมันรับแต่เหรียญ 1, 5 และ 10 บาทเท่านั้น ใครมีเหรียญ 2 บาทหรือธนบัตรให้ลืมไปได้เลย เพราะตู้นี้ไม่รับ (ทั้ง ๆ ที่เหรียญ 2 บาทมีการใช้งานค่อนข้างแพร่หลายในกรุงเทพ)

ที่ตลกกว่านั้น คือค่าโดยสาร BTS ไม่ใช่ราคาถูก ๆ แล้วนะครับ ตอนนี้ราคาถูกสุดก็ 15 บาทต่อเที่ยว แพงสุดก็ 52 บาท คิดดูว่าจะเสียเวลาแค่ไหนหากผู้โดยสารซัก 5-10% จากทั้งหมดต้องมาหยอดเหรียญ 6-7 กว่าเหรียญเพื่อจ่ายค่าตั๋วนี้ (เลยอยากถามว่าทุกวันนี้มีคนเดินไปเดินมา พกเหรียญมูลค่ารวมกันเกิน 30 บาทเยอะขนาดนั้น?)

นี่ยังไม่นับบางกรณีที่เครื่องคายเหรียญออกมา ไม่ว่ากรณีใด ๆ ก็ตาม

ปัญหานี้มันแย่เข้าไปอีก เมื่อผู้โดยสารที่ไม่มีเศษเหรียญมากพอต้องไปแลกธนบัตรเป็นเหรียญก่อนที่อีกตู้ สถานีไหนมีตู้แลกเหรียญแยกออกมาต่างหากก็ถือว่าโชคดีไป แต่สำหรับสถานีไหนที่ไม่มี คือซวยผู้โดยสารคนอื่นที่จะเติมเงินบัตร Rabbit สิครับ เพราะต้องมารอคิวคนที่แลกเหรียญด้วย

ตู้ขายตั๋วแบบนี้ ขอติดตั้งเพิ่มได้ไหม?

สำหรับนักท่องเที่ยว หรือคนที่ไม่เคยใช้ตู้ขายตั๋วของ BTS มาก่อน ผมขอบอกเลยว่ามันไม่ได้ใช้ง่าย (เอาจริง ๆ คนที่ใช้บัตร Rabbit อย่างผมถ้าลืมเอาบัตรมา ยังมีงงเลย) คือต้องมานั่งดูสถานีก่อนว่าสถานีปลายทางมันต้องจ่ายราคาเท่าไหร่ แล้วกดเลือกราคาบนตู้ บางสถานีไอ้ป้ายราคานี้กลายเป็นป้ายโฆษณาแทน ไม่ได้อยู่ข้าง ๆ ตู้จำหน่ายตั๋ว คนจะซื้อตั๋วก็ต้องเดินวนหา ว่าไอ้ป้ายราคานี้มันหายไปไหน

ขอเรียกร้องกับผู้บริหาร BTS หน่อยครับ ว่าขอให้ช่วยลองไปดูช่วงเวลาเร่งด่วนตามสถานีต่าง ๆ ด้วย ว่ามันมีปัญหาคอขวดจริง ๆ ก็อยู่ตรงที่ passenger flow บริเวณตู้ขายตั๋วนั่นล่ะครับ และหากเป็นไปได้ ช่วยติดตั้งตู้ขายตั๋วที่รับธนบัตร และมีสถานีปลายทางให้เลือกบนจอภาพ เหมือนที่มีการติดตั้งเป็นบางจุดบางสถานี ให้มีมากเครื่องกว่านี้ด้วยครับ

สถานีพร้อมพงษ์ตอน 6 โมง คือเดินเข้าประตูยากมาก
เพราะเจอแถวตู้ขายตั๋วบังจนมิด

2 - ประตูอัตโนมัติสำหรับผู้โดยสารที่มีสัมภาระ จักรยาน รถเข็นเด็ก และคนพิการ

หลังจากที่เรามีรถไฟฟ้า Airport Rail Link เชื่อมต่อไปสนามบินสุวรรณภูมิได้แล้ว เราก็เริ่มเห็นผู้โดยสารไม่ว่าจะเป็นคนไทยหรือนักท่องเที่ยว เริ่มลากกระเป๋าขึ้นรถไฟฟ้า ถ้าไม่ใช่กระเป๋า ตอนนี้เราก็เริ่มเห็นผู้โดยสารที่พกจักรยานขึ้นรถไฟฟ้า บางคนก็เริ่มเอารถเข็นเด็กเข้ามาด้วย (นี่ยังไม่นับผู้โดยสารที่ต้องนั่งรถเข็นนะ)

แต่ปัญหาคือทุกวันนี้สถานี BTS ทุกสถานียังไม่มีประตูอัตโนมัติที่รองรับการใช้งานโดยผู้โดยสารกลุ่มนี้ ตอนนี้ทางเลือกของผู้โดยสารที่มีกระเป๋าหนัก จักรยาน หรือรถเข็นต้องทำคือการบอกให้พนักงานหรือยามของสถานีเปิดประตูกั้นออก แล้วให้เขาเอาบัตรเราเดินผ่านประตูอัตโนมัติมาอีกที หรืออีกวิธีคือพยายามสัมภาระทั้งหลายตอนเดินเข้าประตูอัตโนมัติ ให้สูงกว่าระดับของเซ็นเซอร์ตรงประตู

คนนี้โชคดีเกิดมาสูง กระเป๋าสะพายสูงกว่าเซ็นเซอร์เลยไม่โดนหนีบซะก่อน

ปัญหาประตูหนีบก้น ฯลฯ มันก็เกิดจากการที่ประตูอัตโนมัติของ BTS เป็นระบบเก่า เซ็นเซอร์ตรวจจับน้อยมาก และไม่สามารถแยกระหว่างตัวผู้โดยสารกับกระเป๋าที่ผู้โดยสารคนนั้นถือมาได้

ประตูอัตโนมัติยี่ห้อ Thales ของ Airport Link

อยากเรียกร้องครับ ให้ BTS อย่างน้อยติดตั้งประตูสำหรับคนพิการ หรือคนที่มีสัมภาระเพิ่มในสถานีที่มีคนใช้เยอะ เช่น พญาไท อโศก จัตุจักร และสยาม แต่ถ้าจะให้ดี อยากให้มีการติดตั้งประตูลักษณะนี้ทุกสถานีเลยครับ เพราะเอาจริง ๆ สถานีที่มีผู้โดยสารน้อย ๆ ลูกค้าต้องช่วยตัวเองด้วยการยกกระเป๋าข้ามไปก่อน แล้วค่อยเดินข้าม เพราะไม่มีพนักงานหรือยามยืนอยู่บริเวณหน้าประตู

ผู้บริหาร BTS ควรลองไปดูประตูอัตโนมัติยี่ห้อ Thales รุ่นใหม่ที่ Airport Rail Link ใช้ดูนะครับ ประตูรุ่นนี้เซ็นเซอร์มีหลายจุด ไม่หนีบก้นคนง่าย ๆ แถมมีเวอร์ชันกว้างพิเศษสำหรับรถเข็นอีกด้วย

3 - ติดตั้งบันไดเลื่อนในจุดที่ผู้โดยสารใช้เยอะ

อันนี้เป็นประเด็นต่อจากข้อ 2 ก็ว่าได้ครับ คือหากให้เปรียบเทียบ BTS กับระบบรถไฟฟ้า MRT แล้วจะเห็นเลยว่า BTS มีจำนวนผู้โดยสารมาก แต่จำนวนบันไดเลื่อนกลับมีน้อย

คือทุกวันนี้ผมเข้าใจนะครับว่า BTS ได้ถูกออกแบบมาแต่แรกให้แต่ละสถานีมีบันไดเลื่อนแค่ฝั่งละด้านเท่านั้น แต่หากมาดูจำนวนผู้โดยสารที่ใช้งานทุกวันนี้แล้ว ผมว่ามันน่าจะถึงจุดคุ้มในการลงทุนติดตั้งบันไดเลื่อนเพิ่มเติมแล้วนะครับ

หลาย ๆ สถานี ผมก็เห็น BTS ได้ติดตั้งบันไดเลื่อนเพิ่มจากเดิมที่ไม่มีแล้ว (วิธีสังเกตง่าย ๆ คือจุดไหนที่มีการติดบันไดเลื่อนเพิ่มเติม ข้าง ๆ บันไดเลื่อนนั้นจะมีบันไดเล็ก ๆ ให้เดินขึ้นไปได้ด้วย) แต่บางจุดยังเป็นที่ต้องการอยู่ครับ เช่น สถานีพญาไท ที่จริง ๆ แล้วควรมีการติดตั้งบันไดเลื่อนขาลงด้วยซ้ำสำหรับผู้โดยสารที่ลากกระเป๋าใหญ่ ๆ เพื่อที่จะไปขึ้นเครื่องบิน เพราะว่าตัวสถานีพญาไทถูกแบ่งออกเป็นสองฝั่งไม่สามารถเข้าถึงหากันได้แล้วในลักษณะเดียวกับสถานีสยาม

สถานีสนามกีฬาแห่งชาติกับจัตุจักร ก็ควรมีบันไดเลื่อนขาลงด้วยเช่นกันครับ ถ้ากลัวเปลืองไฟ ก็สามารถติดบันไดเลื่อนแบบมีเซ็นเซอร์ได้ แล้วสั่งให้มันช้าลง หรือดับไปเลยก็ได้ช่วงที่ไม่มีคนใช้งาน

แต่ก็ขอสนับสนุนให้คนเดินขึ้นบันไดเพื่อสุขภาพ ถ้าของไม่หนัก อิอิ

4 - การคิดเงินผ่านบัตร Rabbit เอาเปรียบผู้โดยสารในบางกรณี

ทุกวันนี้ BTS มีการเก็บเงินสองแบบ คือแบบตั๋วที่ใช้รายครั้ง (single journey) กับตั๋ว Rabbit ที่ผู้โดยสารสามารถเติมเงินเข้าไป (top-up) หรือซื้อเป็นแบบเหมาจ่ายจำนวนเดินทางรายเดือน บัตร Rabbit ปัจจุบัน ผู้ใช้สามารถเลือกซื้อจำนวนเดินทางแบบเหมาจ่ายรายเดือนได้ และเก็บจำนวนเงินสดแบบเติมเงินได้พร้อม ๆ กัน

ทีนี้สิ่งที่ผมคิดว่าทุกวันนี้การคิดเงินผ่านบัตร Rabbit ถือว่าเอาเปรียบผู้โดยสาร ก็เมื่อผู้โดยสารแบบเหมาจ่ายรายเดือนต้องการเดินทางสถานีเดียว ซึ่งตรงจุดนี้ BTS จะคิดเงินลูกค้าแบบซื้อตั๋วรายครั้งที่ 15 บาท ส่วนลูกค้าบัตร Rabbit แบบเหมาจ่ายจำนวนเที่ยว จะต้องเสียเป็นราคาเฉลี่ยต่ำสุดที่ 22 บาท

จึงอยากจะทราบว่าทำไม BTS ถึงไม่เลือกที่จะตัดเอาส่วนที่เป็นเงินสดในบัตรแทน แทนที่จะเลือกตัดจำนวนเที่ยว

ผมพอเข้าใจว่าเพื่อความสะดวก หลาย ๆ คนอาจจะไม่สนในจุดนี้ เพราะว่าหนึ่งเที่ยวก็คือหนึ่งเที่ยว ไม่ว่าจะเดินทางไปไกลแค่ไหนก็ตาม และถ้าไม่สะดวกจะจ่ายเงินจุดนี้จริง ๆ ก็สามารถเดินไปซื้อตั๋วเที่ยวเดียวได้อยู่ดี แต่เอาจริง ๆ สำหรับผมแล้วผมอยากให้ BTS มีตัวเลือกให้ลูกค้าเลือกว่ากรณีนี้อยากจะให้หักเที่ยว หรือหักเงินสดดี เพราะว่าเทคโนโลยีมันทำได้อยู่แล้ว และถือว่าเป็นการอำนวยความสะดวกให้กับผู้โดยสารทุกคน ด้วยการลดจำนวนคิวที่ตู้หยอดเหรียญซื้อตั๋วครับ

อีกกรณี คือกรณีที่ผู้โดยสารบัตร Rabbit แบบเติมเงินใช้บัตรเติมเงินเดินทางหลายครั้งมากในหนึ่งวัน จนจำนวนเงินที่ใช้ไปในวันนั้นมีมูลค่าเกิน 130 บาท ซึ่งตรงกับราคาตั๋วรายวัน (One day pass) ที่ BTS ขายให้กับนักท่องเที่ยว ในจุดนี้ ผมถือว่า BTS ในฐานะผู้ให้บริการขนส่งสาธารณะ แม้ว่าจะเป็นบริษัทเอกชนก็ตาม ควรที่จะปรับลดราคาให้ผู้ที่ใช้บัตร Rabbit แบบเติมเงินที่เดินทางกับ BTS เกินวันละ 130 บาท ให้จ่ายเงินแค่ 130 บาทต่อวันโดยอัตโนมัติ

ทำไม? ผมก็ไม่รู้ครับ แต่ในฐานะผู้ให้บริการขนส่งสาธารณะ ผู้ให้บริการควรให้ทางเลือกตั๋วที่เหมาะสมที่สุดกับผู้โดยสารแต่ละคน และไม่ให้ผู้โดยสารแต่ละคนเสี่ยงกันเอาเองกับการเลือกซื้อตั๋วครับ เรื่องการปรับลดราคาตั๋วให้กับผู้โดยสารที่เดินทางมากจนน่าจะเกินราคาแบบตั๋วที่เป็น Time-based เช่น ตั๋ว BTS รายวัน เป็นสิ่งที่ระบบขนส่งทั่วโลกทำกันมากมาย เช่นระบบขนส่งในเมืองเมลเบิร์น ออสเตรเลีย (MyKi) หรือแม้กระทั่งในลอนดอน (Oyster Card)


5 - บัตร Rabbit ควรเข้าถึงได้ง่ายกว่านี้

บัตร Rabbit ถึงแม้ว่า BTS และธนาคารกรุงเทพพยายามที่จะผลักดันการใช้งานของมันให้เป็นที่แพร่หลายมากขึ้นก็ตาม แต่การใช้งานบัตร Rabbit ยังคงลำบาก เพราะสำหรับผู้ใช้มันเป็นบัตรที่ Offline มาก ว่าง่าย ๆ คือในยุคที่ทุกคนเข้าถึงอินเทอร์เน็ตได้หมดแล้ว การเช็คจำนวนเงิน จำนวนเที่ยวเดินทางที่เหลืออยู่บนบัตร และการเติมเงินของบัตร Rabbit ยังทำได้ "ลำบาก" พอสมควร

สิ่งที่ผมต้องการเรียกร้องในที่นี้ ก็คือความสามารถในการตรวจเช็คยอดเงินคงเหลือออนไลน์ ความสามารถในการดูย้อนหลังว่าเงินที่โดนหักโดยอะไรไปบ้าง และความสามารถในการเลือกที่จะเติมเงินออนไลน์ หรือซื้อจำนวนเที่ยวออนไลน์ได้ จริง ๆ แล้ว หากมีการเพิ่มระบบซื้อจำนวนเที่ยวอัตโนมัติโดยให้หักเงินผ่านบัตรเครดิต หรือบัญชีธนาคารได้ จะยิ่งสร้างรายได้ให้ BTS/Rabbit มากกว่าเดิมเสียด้วยซ้ำ (ใครไม่ชอบ ก็ไม่ต้องสมัครแบบหักเงินผ่านบัตรเครดิตอัตโนมัติ)

ระบบ Journey History ของบัตร Oyster Card ลอนดอน

ผมมั่นใจ ว่าข้อนี้เอาจริง ๆ แล้ว BTS สามารถเริ่มทำได้อย่างง่าย เพราะทุกวันนี้มีเว็บ Carrot Rewards ที่ผู้ใช้สามารถตรวจสอบยอดคะแนนที่ลดลงหรือเพิ่มขึ้นได้อย่างละเอียด แต่มันตลกตรงที่ว่ามีระบบให้ตรวจสอบการสะสมยอด แต่กลับไม่มีระบบตรวจสอบจำนวนเงินสดที่มีอยู่ในบัตร หรือกลับไปดูว่าเราใช้บัตร Rabbit เดินทางไปไหนบ้าง

ทุก ๆ เดือน หาก BTS/Rabbit สามารถส่งอีเมลมาเป็น Statement เลยว่าเดินทางไปไหนมาบ้าง ราคาเท่าไหร่ นอกจากจะสะดวกในการย้อนกลับไปดูว่าเดินทางไปไหนมาบ้างแล้ว ยังจะทำให้การเบิกเงินคืนจากบริษัทกรณีเป็นพนักงานบริษัทสามารถทำได้ง่ายขึ้นอีกด้วย เช่นเดียวกับที่ Uber ทำให้พนักงานเบิกเงินค่าแท็กซี่ได้สะดวกยิ่งขึ้น


สรุป

ก็ไม่มีอะไรมากครับ ห้าข้อนี้คือสิ่งที่ผมส่วนตัวเห็นว่า BTS ควรทำการปรับปรุงอย่างเร่งด่วน เพราะมันจะสามารถเปลี่ยนแปลงคุณภาพชีวิตและความพึงพอใจของผู้โดยสารได้อย่างรวดเร็วมากอย่างแน่นอน แต่คำถามหลักมันอยู่ที่ว่า BTS สนใจความพึงพอใจของผู้โดยสารหรือเปล่ามากกว่า

จริง ๆ แล้วมีอีกหลายเรื่องที่อยากใส่เข้าไป เช่น เรื่องที่ควรให้คนสามารถเข้าและออกสถานีเดิมได้โดยคิดเงินถูกกว่าทุกวันนี้ (เช่นเข้าออกสถานีเดิมไม่เกิน 2 นาทีเพื่อใช้ ATM หรือเดินไปอีกด้านของสถานี คิดเงินแค่ 5 บาท) แต่ที่ไม่ใส่เข้าไปเข้าเพราะคิดว่า BTS คงไม่ทำ :p

หลาย ๆ คนเคยบอกผมไว้แล้ว ว่าอย่าได้เรียกร้องอะไรกับ BTS เพราะเป็นบริษัทเอกชนแสวงหากำไร ที่ยังผูกขาดธุรกิจ แต่มาให้บริการสาธารณะ ซึ่งถ้าเป็นแบบนั้นจริง ๆ ผมก็คงต้องได้แต่หวังให้รัฐบาลใดซักชุดบีบซื้อคืน BTS ให้สำเร็จให้ได้ครับ